Opern

www.8weekly.nl, 29. April 2013
Een gekwelde god en zijn dappere dochter

Onder leiding van Hartmut Haenchen is de volmaakte uitvoering van Die Walküre van Richard Wagner nu opnieuw te zien in het Muziektheater. Regie, cast en vooral de muzikale interpretatie nemen de toeschouwer vijf uur lang mee in een menselijk drama dat alle modes en conventies overstijgt.

De opera toont, na de proloog Das Rheingold, een uitwerking van het grote thema van de Ring des Nibelungen: het conflict tussen macht en liefde. De oppergod Wotan dankt zijn almacht aan wetten, die ook voor hemzelf gelden. Omdat hij de vervloekte Ring in zijn bezit heeft gehad, is hij verward geraakt in een machtsstrijd waarin hij niet langer naar willekeur kan handelen. Om de kwade krachten te breken, moet hij een vrij mens 'scheppen' – iemand die tegen de goddelijke wet in durft te gaan. Tegelijk mag hij daar zelf niet de hand in hebben. Op de enorme schijf essenhout , het 'oerdecor' van George Tsypin, speelt zich het drama van deze paradox af.

Van god naar mens
Wotans bij een 'aardse' vrouw verwekte tweeling, de vervolgde Siegmund en de mishandelde Sieglinde (een prachtige rol van de warme, dramatische sopraan Catherine Naglestad) ontmoeten elkaar na een traumatische scheiding in hun jeugd. In elkaars beeld, stem en oogopslag herkennen ze zichzelf. In hun liefde vormt zich hun identiteit, hun menselijkheid. De Walküre Brünnhilde, goddelijke dochter van Wotan en Erda, is diep geraakt door deze wederzijdse overgave en geeft haar koude, goddelijke status op. Ze probeert het paar te redden en is daarmee ongehoorzaam aan de opdracht van vader Wotan.

Slapen in een ring van vuur
Maar de oppergod is ambivalent. Almachtig en machteloos tegelijk omdat hij niet tegen zijn eigen afspraken in mag gaan. Hij beseft dat juist ongehoorzaamheid hem dichter bij zijn doel brengt. Brünnhilde peilt zijn diepste gevoelens voor zijn aardse tweeling en zijn wanhoop. Daarom straft hij haar niet met volkomen uitstoting, maar legt haar te slapen in een ring van vuur. Alleen een man die tegelijk onverschrokken is en onbesmet door de vloek van de Ring kan die cirkel doorbreken. In de leidmotieven die de hele opera door het verhaal becommentariëren, is te horen wie dat zal zijn…

Geloof, hoop en liefde
Zoals bij de meeste opera's van Wagner is de hoofdrol voor de muziek. Haenchen en het fantastisch spelende Nederlands Philharmonisch Orkest schilderen alle denkbare emoties, van intieme nabijheid en opofferende liefde tot machteloze woede, doodsangst en hoop. Het afscheid van vader en dochter aan het slot is ontroerend en intiem. Brünnhilde (Catherine Foster) is haar eigen weg ingeslagen en ze moeten elkaar loslaten. Een 'menselijke' Wotan, een zoekende, twijfelende Walküre. Een muzikaal verhaal over geloof, hoop en liefde, dat in niets herinnert aan gehoornde en gehelmde halvegaren die op bombastische stampmuziek over het toneel marcheren.
Inge Cohen Rohleder