CDs / DVDs

Elsevier, 30. September 2006
Elsevier 2006, Heft 26

DVD klassiek: Huisdier Wagner

Regisseur uit Beiroet temt god van Bayreuth

Pierre Audi, Hartmut Haenchen, Nederlandse opera : Wagners das Rheingold
(2-dvd), die Walküre (3-dvd), Siegfried (3-dvd), Götterdämmerung (3-dvd),
Tezamen der Ring des Nibelungen

Pierre Audi is geboren in Beiroet (1957). Een Wagneriaanse
voorbestemming, zo lijkt het. Deze Frans-Libanese regisseur zou 42 jaar
later in Amsterdam het Beierse Bayreuth van Richard Wagner binnenstebuiten
keren.

In Bayreuth had componist Richard Wagner (1813-1883) zijn eigen theater
laten bouwen, met een intiem podium en het omvangrijke symfonieorkest
verzonken in een diepe orkestbak. Precies 130 jaar geleden, in 1876, ging
in Bayreuth Wagners tetralogie Der Ring des Nibelungen in première: ein
Bühnenfestspiel für drei Tage und einen Vorabend. Het gaat om ruim
veertien uur muziekdrama, maar dan is het godenrijk ook wel in vlammen
opgegaan.

In Bayreuth comprimeerde de diepe orkestbak de klank. Audi draait in het
Amsterdamse Muziektheater, waar hij artistiek directeur is van de
Nederlandse Opera, de zaak om: het orkest bevindt zich midden in de
handeling, centraal op het podium. Bij Das Rheingold (Vorabend) zit er het
Residentie Orkest, bij Die Walküre (Erster Tag) en Götterdämmerung
(Dritter Tag) het Nederlands en bij Siegfried (Zweiter Tag) het Rotterdams
Philharmonisch Orkest. Hartmut Haenchen dirigeert het geluid prachtig
open, tot in de meest gefacetteerde details.


Om het orkest heen loopt een houten schijf ˆ zeg: een ring ˆ die elke
keer anders in de ruimte is geplaatst. Over die vicieuze cirkel bewegen
zich de operapersonages, en het operapubliek zit er met de neus bovenop.
'Er zijn geen decors,‚ zegt Audi, maar de werkelijkheid waarin wordt
gespeeld, is suggestief. Er is gekleurd licht, echt vuur en een hoog
Indiana Jones-gehalte.

Heldentenor Heinz Kruse heeft als Siegfried een dom-sensueel, verwend
hoofd. Dat treft: Wagners Nieuwe Mens is immers gevaarlijk mislukt en als
een Frankenstein uit de werkplaats van de componist te voorschijn gekomen.
En deinst er niet voor terug iemand die hem irriteert, zomaar dood te
slaan.

Het is geen toeval dat de Wagnerknop werd omgedraaid in Nederland. Alleen
in deze tot voor kort zo nuchtere natie kon Wagner worden verlost van zijn
eigen verstikkende dampen. Wagner zat net als zijn dwergen, reuzen en
goden klem tussen zijn lusten, lasten en de macht.

Bayreuth lag niet voor niks tussen de centra Berlijn (Pruisen) en München
(Beieren), Wagner zat in de bilnaad van de macht. Luister naar de
tritonus: dat akelige interval. Dat is nou precies de bilnaad van het
octaaf, zo leggen componist Peter-Jan Wagemans en pianist Stefan Mickisch
in de toelichting keurig uit.

Het was allemaal al een keer op televisie te zien, net als The Forging of
the Ring, de bijgevoegde documentaire van Roeland Hazendonk. Maar nu heb
je het onder handbereik. Audi‚s schitterende productie zal zo tot in
lengte van dagen plezier genereren.

Deze Ring geeft je macht over Bayreuth. De blaffende Wagner als huisdier.
Iedereen kan hem in de beslotenheid van de eigen woning laten opzitten en
pootjes geven. Heerlijk gevoel.