Opern

de pers, 17. November 2010
Moeilijkste opera is geniale mokerslag
Een geluidsexplosie op het toneel: vanaf de eerste seconde grijpt componist Bernd Zimmermann de bezoekers van Die Soldaten naar de strot, om nooit meer los te laten. Zijn moderne opera uit 1965 gold lang als onspeelbaar, maar dirigent Hartmut Haenchen bewijst met het Nederlands Philharmonisch dat de aanhouder wint. Onverschrokken leidt hij 137 musici, 80 figuranten en 39 zangers naar de eindstreep.
Bezoekers van Die Soldaten krijgen dus nogal wat voor de kiezen. Dit is geen lekkere Verdi-avond met mooie zangmelodieën. Zimmermann gebruikt alle muzikale stijlmiddelen die een componist in de jaren zestig tot zijn beschikking had en zet ze in om maximaal emotioneel effect te bereiken. Want dat is het knappe van Die Soldaten: de moeilijk verteerbare klanken laten de kijker meeleven met een dochter die van haar vader niet met haar grote liefde mag trouwen, maar een verstandshuwelijk met een carrièresoldaat moet sluiten. Geheel volgens de operawetten raakt ze aan lager wal en laat ze zich berijden door een heel regiment.
Een simpele donkergrijze theaterdoos dient als achtergrond voor de in primaire kleuren geklede zangers. Alle soldaten in knalrood, een liefdesconcurrent in geel, etc. Iedereen is wit geschminkt, wat de herkenning van de individuele rollen niet vergemakkelijkt. Maar het geeft het verhaal van Die Soldaten een tijdloze kwaliteit. Het oorspronkelijke toneelstuk van Jakob Lenz stamt uit 1775 maar zou zich ongewijzigd vandaag de dag kunnen afspelen.
Totaaltheater op deze grote schaal zal in de toekomst erg moeilijk worden. Bezuinigingen op linkse hobby’s maken het samenbrengen van zo’n enorme cast bijna onmogelijk. Hartmut Haenchen toont met deze geniale mokerslag aan welk enorm verlies we dan lijden.
Dirk Koppes