http://operajournal.blogspot.co.uk, 04. April 2016
... All would be to little avail if the musical performance didn't capture the sense of 'human' drama involved, and wasn't up to the task and fortunately Hartmut Haenchen manages proceedings well. Whether it's anything to do with the orchestra being up there in the stage-pit and more closely connected to the drama I couldn't say, but
the reading was measured, sensitive and soulfully Romantic, mindful of the importance of the leitmotifs in this work and
giving them almost physical form.
Keris Nine
Ganze Rezensionwww.classiquenews.com, 01. Mai 2013
Le Ring Amstellodamois version 1999 par le duo Audi et Haenchen fait montre de l’excellente santé symphonique de l’orchestre de l’Opéra néerlandais d’Amsterdam (De Nederlandse Opera): la fougue et le feu du chef se révèlent puissamment dramatiques, jusque dans les scènes d’introspection plus nuancées: c’est évidemment le point fort de cette production lyrique. Prenez par exemple le meilleur volet du cycle, la Walkyrie, portée par Jeannine Altmeyer, plus qu’honnête; comme la Sieglinde de Nadine Secunde… les hommes sont moins convaincans: timoré, pointilleux et fragile (le Siegmund de John Keyes); un peu frêle (John Bröcheler en Wotan… quoique très poignant en dieu humanisé et défait au moment de l’adieu à Brünnhilde)…
La début du III est un volcan somptueusement enflammé par le chef auquel succède le duo si bouleversant entre le dieu trahi et sa fille habitée par la compassion humaine…
La mise en scène de Pierre Audi est très datée année 1960, marquée par un pseudo modernisme japonisant, bien peu esthétique finalement, quoique parfois très efficace: le choeur des 8 Walkyries au début du III (mi abeilles guerrières mi séraphins affublés d’une paire d’ailes fixes argentées), bientôt rejointes par leur 9è sœur, la brave et traîtresse à son père: Brünnhilde.
La vedette reste vocalement le percutant et terrifiant Hunding de Kurt Rydl: œil noir et silhouette de corbeau du samouraï prêt à rugir et à bondir. Le plateau circulaire, avec l’orchestre à droite, conduit au coeur de l’action et les caméras, s’il n’étaient les micros parfois placés trop loin pour capter toutes les voix, renforcent l’immersion dans l’épopée wagnérienne.
Même commentaire majoritairement positif pour L’or du Rhin (avec déjà un Wotan trop court décidément)… Siegfried (tendu et sec Heinz Kruse) et Le Crépuscule des dieux sont de loin les plus faibles; dans le Crépuscule: fausses bonnes idées de costumes inspirés de la Guerre des étoiles; lenteur statique de la mise en scène (malgré le dernier tableau où Brunnhilde ivre d’amour rejoint Siegfried, sur son cheval Grane en un embrasement rouge sang réalisé par une immense nappe de soie carmin… ); plateau vocal déséquilibré où seuls s’imposent la justesse vocale et jamais braillarde de Jeannine Altmeyer (Brünnhilde) et le convaincant Kurt Rydl (Hagen)… indiquent une réalisation qui a ses limites. Heureusement, l’orchestre gronde, s’agite, impose sous la feu directionnel du très habité Hartmut Haenchen, un chant impétueux et toujours passionnant. Le chef est le vrai artisan de cette Tétralogie aux arguments divers.
http://operalounge.de, 01. Mai 2013
Hartmut Haenchen ... sorgt mit dem Netherlands Philharmonic Orchestra für einen durchsichtigen, beinahe filigranen Klang
www.8weekly.nl, 29. April 2013
Een gekwelde god en zijn dappere dochter
Onder leiding van Hartmut Haenchen is de volmaakte uitvoering van Die Walküre van Richard Wagner nu opnieuw te zien in het Muziektheater. Regie, cast en vooral de muzikale interpretatie nemen de toeschouwer vijf uur lang mee in een menselijk drama dat alle modes en conventies overstijgt.
De opera toont, na de proloog Das Rheingold, een uitwerking van het grote thema van de Ring des Nibelungen: het conflict tussen macht en liefde. De oppergod Wotan dankt zijn almacht aan wetten, die ook voor hemzelf gelden. Omdat hij de vervloekte Ring in zijn bezit heeft gehad, is hij verward geraakt in een machtsstrijd waarin hij niet langer naar willekeur kan handelen. Om de kwade krachten te breken, moet hij een vrij mens 'scheppen' – iemand die tegen de goddelijke wet in durft te gaan. Tegelijk mag hij daar zelf niet de hand in hebben. Op de enorme schijf essenhout , het 'oerdecor' van George Tsypin, speelt zich het drama van deze paradox af.
Van god naar mens
Wotans bij een 'aardse' vrouw verwekte tweeling, de vervolgde Siegmund en de mishandelde Sieglinde (een prachtige rol van de warme, dramatische sopraan Catherine Naglestad) ontmoeten elkaar na een traumatische scheiding in hun jeugd. In elkaars beeld, stem en oogopslag herkennen ze zichzelf. In hun liefde vormt zich hun identiteit, hun menselijkheid. De Walküre Brünnhilde, goddelijke dochter van Wotan en Erda, is diep geraakt door deze wederzijdse overgave en geeft haar koude, goddelijke status op. Ze probeert het paar te redden en is daarmee ongehoorzaam aan de opdracht van vader Wotan.
Slapen in een ring van vuur
Maar de oppergod is ambivalent. Almachtig en machteloos tegelijk omdat hij niet tegen zijn eigen afspraken in mag gaan. Hij beseft dat juist ongehoorzaamheid hem dichter bij zijn doel brengt. Brünnhilde peilt zijn diepste gevoelens voor zijn aardse tweeling en zijn wanhoop. Daarom straft hij haar niet met volkomen uitstoting, maar legt haar te slapen in een ring van vuur. Alleen een man die tegelijk onverschrokken is en onbesmet door de vloek van de Ring kan die cirkel doorbreken. In de leidmotieven die de hele opera door het verhaal becommentariëren, is te horen wie dat zal zijn…
Geloof, hoop en liefde
Zoals bij de meeste opera's van Wagner is de hoofdrol voor de muziek. Haenchen en het fantastisch spelende Nederlands Philharmonisch Orkest schilderen alle denkbare emoties, van intieme nabijheid en opofferende liefde tot machteloze woede, doodsangst en hoop. Het afscheid van vader en dochter aan het slot is ontroerend en intiem. Brünnhilde (Catherine Foster) is haar eigen weg ingeslagen en ze moeten elkaar loslaten. Een 'menselijke' Wotan, een zoekende, twijfelende Walküre. Een muzikaal verhaal over geloof, hoop en liefde, dat in niets herinnert aan gehoornde en gehelmde halvegaren die op bombastische stampmuziek over het toneel marcheren.
Inge Cohen Rohleder
Elsevier, 27. April 2013
Hemelse burcht
Dirigent Hartmut Haenchen geeft orkest en zangers in Wagner Walküre mythische krachten
Even stormachtig als de opera zelf was de ovatie die zich uitstortte over de hoofden van zangers, orkest en dirigent na de langzaam wegstervende klanken van Richard Wagners opera Die Walküre ... De celli legden het fundament waarop Haenchen en de zangers hemel en aarde lieten samenvloeien.
Jost Galema
http://operabeluisteren.wordpress.com, 25. April 2013
Orkestrale gloed in Die Walküre in Amsterdam, 25. April 2013
In 1998 zag ik voor het eerst live Die Walküre. Het was de productie van regisseur Pierre Audi in het Muziektheater. Het was de eerste maar zeker niet de laatste keer. Ik zou nog veel reprises zien steeds met een andere bezetting. Zo ook op woensdag 24 april 2013. Ik weet dat het gevaarlijk is om op je geheugen te vertrouwen, maar na deze de voorstelling kwam ik tot de conclusie dat ik nog nooit een mooiere en vooral spannender Walküre zag dan deze laatste. Eén man speelde daarbij volgens mij een hoofdrol. Iemand die bij iedere voorstelling in Amsterdam op de bok stond: Hartmut Haenchen. Deze dirigent deed voordat hij de eerste uitvoeringen van ‘Der Ring des Nibelungen’ leidde onderzoek naar de originaliteit van Wagners noten in de bestaande partituren. Hij bracht veel correcties aan en bleek de juiste man om Wagners imposante werk ‘Der Ring des Nibelungen’ in Amsterdam voor het voetlicht te brengen. Wat liet hij het Nederlands Philharmonisch Orkest opnieuw weer fantastisch klinken. Opwindend, vertederend, ontroerend en nooit routineus. Dat laatste zou je misschien verwachten van een orkest dat deze Ring al heel dikwijls speelde. Haenchen slaagde er opnieuw in om de fantastisch acterende en zingende solisten tot in alle vezels te inspireren en zo kreeg de uitverkochte zaal een Walküre van wereldniveau voorgeschoteld. Na de eerste acte ging het ovationele applaus naar de Britse tenor Christopher Ventris en de Amerikaanse sopraan Catherine Naglestad. Hun half uur durende liefdesduet was van grote schoonheid. Daarvoor liet de bas Günther Groissböck zien de rol van een rancuneuze Hundung goed in te kunnen vullen.
Het tweede bedrijf staat bol van de spanning. Wotan, vertolkt door de Duitse bariton Thomas Johannes Mayer, en zijn echtgenote Fricka vechten een fascinerend vocaal duel uit. De 61 jarige Duitse mezzosopraan Doris Stoffel in de rol van Fricka, las Wotan wegens zijn overspelig gedrag en zijn steun aan het incestueuze paar Siegmund en Sieglinde met zoveel dramatische en vocale kracht de les als ik zelden heb gezien. Wotan, die in Das Rheingold er nog alles aan doet om zijn macht te vergroten, ziet die nu zienderogen slinken en voelt zich de meest onvrije van allen en snakt naar ’Das Ende.’ Tijdens zijn lange monoloog gericht aan Brünnhilde blijft van zijn autoriteit weinig of niets meer over. Hij voelt zich de gevangene van zijn eigen wetten. Zo wordt hij de tragische figuur in de Ring waarvoor de toeschouwer toch nog, ondanks zijn misstappen, sympathie voelt. Opvallend was dat Mayer een stuk beter uit de verf kwam dan in Das Rheingold. Hij wisselde zijn krachtige zang tijdens dramatische situaties gedoseerd af met zachte en teder gezongen noten tijdens momenten van intimiteit zoals tijdens het afscheid van zijn dochter Brunnhilde. De Britse sopraan Catherine Foster bleek een uitstekend zingende Walküre zonder tot sublieme hoogte te komen. Zij zong deze rol tijdens haar carrière al meer dan vijftig maal en ze zal dat ook de komende zomer in Bayreuth doen. Er waren nog acht Walküres. Die bewogen zich dankzij een goede choreografie prima over het podium als een eensgezinde groep. Ze waren allen bang voor Wotan en wilden geen steun verlenen aan de zwangere Sieglinde die om hulp vroeg. Zingen deden ze allemaal goed tijdens de Walkürenrit.
Het was meer dan een genoegen om de reprise van Wagners opera te zien. Niet alleen vanwege de orkestrale gloed van het orkest en de prestaties van de solisten, maar ook vanwege de prachtige regie van Pierre Audi, en de schitterende kostuums van de inmiddels overleden Eiko Ishioka. Het houtwerk van het speciaal door Georg Tsypin ontworpen cirkelachtige podium mag dan wel onderhand wat versleten zijn het kan nog steeds tand des tijds doorstaan vanwege zijn bijdrage aan een tijdloze moderne Ring. Hulde aan artistiek directeur Pierre Audi, hulde aan Hartmut Haenchen maar vooral hulde aan Richard Wagner die ons zulke prachtige muziek naliet.
Peter Année
http://ferdidelange.blogspot.de, 24. April 2013
... En juist zou ik de tegenstanders van Wagner van harte aanbevelen om nog een kaartje te bemachtigen voor de werkelijk fantastische en wervelende uitvoering van Die Walküre door De Nederlandse Opera. Want als de vooroordelen 'even' (lees: vijf uur) opzij zet, krijg je een waar Gesamtkunstwerk voorgeschoteld die door de zonder uitzondering uitstekende prestaties van dirigent, orkest, solisten, decor en regie niet alleen recht doet aan het genie van Wagner, maar er ook nog een schepje bovenop doet.
Het is zonder meer te merken dat de samenwerking tussen Hartmut Haenchen, het Nederlands Philharmonisch Orkest en regisseur Pierre Audi een weerzien is tussen oude vrienden. Haenchen stond ook al op de bok bij de vorige uitvoering van deze cyclus en dat is te werken. Zijn controle over en kennis van de muziek is volledig waarmee hij het orkest, zoals bedoeld door Wagner, dezelfde hoofdrol geeft als de solisten. Sterker nog: je kunt er een lans (of in dit geval: een speer) voor breken dat de feitelijke hoofdrol bij het werk van Wagner altijd ligt bij de muziek en daarmee het orkest.
Overigens schitterden, net als het orkest, ook de solisten. Door het futuristische decor dat deels de zaal in liep (zie onderstaand YouTube-filmpje) werd de afstand tussen solisten en publiek, zeker diegenen die op de eerste rij zaten, non-existent. Van solisten wordt steeds vaker gevraagd om hun rol, naast goed zingen, ook goed te acteren. En bij luttele meters afstand wordt deze voorkeur een ontbindende voorwaarde. Dat was aan deze solisten meer dan besteed. Met passie werd het verhaal van de liefde tussen tweelingbroer -en zus Siegmund en Sieglinde, en passant ook de kinderen van oppergod Wotan, neergezet.
Evenzo passievol kwam het lijden van Wotan aan bod die door zijn vrouw, en tevens godin, Fricka werd gedwongen om zijn zoon te offeren aan haar kampioen Hunding (tevens de mishandelende man van Sieglinde) als genoegdoening voor de slippertjes van Wotan. En voor wie Doris Soffel onnavolgbaar bezig zag als Fricka kan alleen maar concluderen dat Wotan er goed aan deed om Siegmund in de steek te laten en daarmee een hele nare 'vechtscheiding' heeft voorkomen. Gelukkig voor Wotan luistert het instrument van zijn wil, oogappel en lievelingsdochter Brünnhilde niet zozeer naar zijn woorden, maar wel zijn echte wil en beschermt ze Siegmund in de strijd met Hunding. Wotan ziet dit echter met leden ogen aan en grijpt in wat alsnog leidt tot de ondergang van Siegmund. Brünnhilde weet echter te vluchten met de (van haar broer c.q. geliefde) zwangere Sieglinde. Wotan achtervolgt haar en, met enig mededogen en begrip voor Brünnhilde's verraad, veroordeelt Brünnhilde tot een eeuwige slaap achter een muur van vlammen. Een slaap waaruit ze alleen ontwaakt kan worden door een echte held: Siegfried, het kind van Siegmund en Sieglinde en tevens naamgever van en hoofdrolspeler in het derde deel van Der Ring des Nibelungen.
Na ruim vijf uur (inclusief twee pauze van samen een klein uur) eindigt daarmee Die Walküre en een formidabele prestatie van De Nederlandse Opera. Want een dergelijke uitvoering die al het aangename van Wagner zo onderstreept en samenbrengt, kan niet anders dan zelfs de meest verstokte Wagner-hater doen toegeven dat het muzikale werk van Wagner lang niet het monster is waar het soms voor gehouden wordt.
De Telegraaf, 23. April 2013
'Ring' blijft overweldigen
...stormachtige bijval
Als zij (Walküren) met hun glimmende vleugels over de houten ring paraderen, laat ook Hartmut Haenchen alle remmen los. Voor het overige loodst hij het Nederlands Philharmonisch Orkest behoedzaam door de partituur. Zijn interpretatie is niet extatisch, wel helder en genuanceerd. Daarbij is hij een steun en toeverlaat voor de zwaarbeproefde zangers en weet hij zelfs een muzikale eenheid te creëren ondanks de problematische akoestiek van d enorme ruimte.
Eddie Vetter
Het Parool, 22. April 2013
Grandioze muziek
... Het Nederlands Philharmonisch Orkest speelde onder Hartmut Haenchen weer vervoerend. Ze kunnen de noten inmiddels dan ook dromen.
Erik Voermans
(.. wieder verführerisch)
Trouw, 22. April 2013
Zangers, orkest en Haenchen vlammen
(Sänger, Orchester und Haenchen musikalisch entflammt)
... Muzikaal staat het geheel zoals alle voorgaande keren onder leiding van de inmiddels met de partituur vergroeide Hartmut Haenchen, die aan het hoofd van het Nederlands Philharmonisch Orkest evenmin getekend leek door de verstreken tijd. ... De Walkürenritt is misschien wel de bekendste scène uit de hele "Ring des Nibelungen" ... Haenchen zweepte het ontketende orkest en de zangeressen hier tot opwindende hoogte. De muzikale opbouw van Haenchen was sowieso subliem Zoals hij in de eerste akte meehielp met het vocaal laten opbloeien van Sieglinde was van een grote schoonheid. En natuurlijk gaf Haenchen thuis als Wagner na Wotans Abschied het orkest bijkans laat exploderen in zowat de allermooiste climax in het hele operarepertoire. Grote, grote klasse wat orkest en dirigent hier aan opwinding en ontroering genereerden.
Peter van der Lint
(Haenchen stachelte das entfesselte Orchester und die Sängerinnen zu aufregenden Höhepunkten an. Der musikalische Aufbau durch Haenchen war ohnehin sublime. ... Große, große Klasse was Orchester und Dirigent hier an Aufregung und Emotionen erzeugten)
de Volkskrant, 22. April 2013
Immense muzikale prestaties
(Außergewöhnlich musikalische Leistung)
De visie van dirigent Hartmut Haenchen heeft zich de afgelopen jaren op een interessante manier ontwikkeld. In zijn nieuwe interpretatie legt hij nadruk op de menselijkheid van de goden en halfgoden. Hij overspoelt je niet met Wagners grote gemoedsgolven maar legt het gewoel op sommige momenten stil. Een enkele keer verbrokkelen daardoor de wervelende onderstromen, maar vaker geeft hij de zangers én het publiek ruimte om de enerverende noten te verwerken. Dan hebben die rustmomenten een weldadig effect - niet alleen voor het publiek, zeker ok voor de zangers.
Biëlla Luttmer
www.operamagazine.nl, 22. April 2013
Audi’s Walküre overdondert weer
Een nog betere cast dan de vorige keer zorgde zaterdagavond bij De Nederlandse Opera voor een indrukwekkende première van Die Walküre. Pierre Audi’s regie van Wagners opera is na acht jaar opnieuw in Amsterdam te zien en overdonderde wederom.
... Siegmund zong prima, krachtig ook – het geluid van Christopher Ventris klonk nog vertrouwd na zijn Parsifal van vorig seizoen. Catherine Naglestad bracht een virtuoze Sieglinde. Het duo zong bijna ingehouden en hun zang mengde zich mooi met het orkest. ... De Hunding van Günther Groissböck had niet alleen een knarsende achterdocht, maar legde daar een laag diep vernederende valsheid naar zijn Sieglinde op. Zo’n gemene Hunding zag ik nog niet eerder. Een ijzersterk DNO-debuut van de Oostenrijkse bas. ... Meteen in akte twee zong het duo Wotan en Fricka alle twijfel weg. Wotan (Thomas Johannes Mayer) bulderde klassiek-Wagneriaanse getergdheid. Fricka vulde het podium met een prachtig geluid en verpletterend spel. Doris Soffel is één van de weinigen die terugkeert uit de vorige serie Walküre in 2005. Beiden hebben grote stemmen, die wat meer contrasteerden met het orkestgeluid dan de stemmen van de eerste akte. De Brünnhilde van Catherine Foster vond ik mooi, maar wat introvert. Waar haar stem zonder moeite de facetten van haar rol representeerde, was haar aanwezigheid niet altijd expressief, al maakte de slotscène met Wotan veel goed.
Bij de casting van de Walküren was hoog ingezet. Er was niet alleen ervaren Nederlandse inbreng van onder andere Wilke te Brummelstroete en Helena Rasker, ook de Zwitserse Marion Amman, twee jaar geleden indrukwekkend als Kaiserin in Die Frau ohne Schatten in Antwerpen, en de Britse Elaine McKrill hebben al flink wat Wagner-vlieguren. De Walküren hadden in hun zwarte outfits met zilverglimmende vleugels complexe choreografieën, die goed lukten tijdens de première. In de combinatie van zang en beweging hielden ze een fraai evenwicht.
Dirigent Hartmut Haenchen heeft een heel uitgesproken visie op de muziek van de Ring. Zijn keuzes zorgden, samen met de plaatsing van het orkest rechts op het podium, voor een zeer slank orkestgeluid. Maar enkele keren in het verhaal liet hij het orkest bulderen en grommen.
Zelfs wanneer in de partituur de spanning te snijden is, zoals in de scène tussen Siegmund en Brünnhilde, koos Haenchen eerder voor beheersing, ritme en transparantie dan voor effect. Zijn aanpak maakte de inbreng van solo-instrumenten als de blazers en de eerste cello veel beter hoorbaar dan bij andere dirigenten.
Ook na vijf uur overdonderende muziek en indrukwekkende zang ging de slotscène nog bijna te snel. Diep ontroerend waren zang en regie tijdens het afscheid van Wotan van Brünnhilde. Het vuur van Loge omringde de godendochter in de finale waarin zang, spel, muziek en het fascinerende decor bijna bedwelmden.
Francois van den Anker
NRC Handelsblad, 22. April 2013
Ontroerend warme "Die Walküre"
(Ergreifend warmblütige "Die Walküre")
... Grootste troef is het orkest onder Hartmut Haenchen. Haenchens Wagner, in jaren gerijpt, is er een vol details, verticale helderheid en subtiele tempowisselingen die de spanning optimaliseren. Onvergetelijk is de orkestrale gloed bij Wotans afscheid van Brünnhilde: van een zielsontroerende warmte en intensiteit.
Mischa Spel
(Der größte Trumpf ist das Orchester unter Hartmut Haenchen. Haenchens Wagner, in Jahren gereift, ist voller Details, vertikaler Klarheit und voll von subtilen Tempoveränderungen, die die Spannung optimal aufbauen. Unvergesslich ist die orchestrale Glut bei Wotans Abschied von Brünnhilde: von einer seelenberührenden Wärme und Intensität.)
www.theaterkrant.nl, 21. April 2013
Fenomenale Walküre is terug
Het was een thuiswedstrijd voor dirigent Hartmut Haenchen. Haenchen, de man die het Nederlands Philharmonisch Orkest gedurende zijn jarenlange verbintenis tot grote hoogte liet groeien en die in 2001 uit onvrede met de bezuinigingen opstapte als chef-dirigent, is terug voor een reprise van Wagners Die Walküre. In Het Muziektheater werd hij na afloop van deze hartverscheurend mooie voorstelling op handen gedragen. Niet alleen door het publiek, ook door de musici. En terecht.
Vanaf de eerste maat was voelbaar hoezeer de musici genoten van Haenchens aanwezigheid. Zeldzaam zijn de uitvoeringen waarbij orkest en dirigent elkaar tot in de fijnste nuances aanvoelen, waarbij zij elkaar op dusdanige wijze inspireren dat het klinkend resultaaat het alledaagse ver ontstijgt. Dat was het geval bij Haenchen en het NedPhO, dat voor deze gelegenheid niet in de bak, maar op het podium was geplaatst – wat de orkestklank ten goede kwam.
Pierre Audi’s enscenering van Die Walküre (het tweede deel uit Wagners megaopus Der Ring des Nibelungen) is een klassieker. De complete voorstelling speelt zich af op een uitgebouwd cirkelvormig podium waarop jaarringen van een boomstam te zien zijn (een verwijzing naar de levensboom uit het oorspronkelijke Edda-verhaal). Het toneelbeeld is even suggestief als poëtisch en mythisch en de oogstrelende kostuums worden gekenmerkt door een prettig soort tijdloosheid. De beeldentaal is van een betoverende schoonheid en de regie is, zoals we van Audi gewend zijn, sober en gericht op de complexe en emotionele ontwikkeling van de karakters. Zo is zijn Wotan meer dan een zelfzuchtige tiran. Het is een mens van vlees en bloed: een man die, gevangen in een net van tegenstrijdige belangen, uiteindelijk geen andere keuze heeft dan zijn bloedeigen dochter te verbannen. Bij Audi zien we dan vooral radeloze vaderliefde en vertwijfeling.
Een dergelijke regie stelt wel eisen aan de acteerprestaties van de zangers en ook daar ontbrak het niet aan talent. Catherine Naglestad zette een buitengewoon geloofwaardige Sieglinde neer en Christopher Ventris bleek een meesterlijke Siegmund. En wat een goddelijke stemmen stonden er op dat podium! Terwijl de wereld niet rijk bezaaid is met goede Wagnerstemmen stond hier een cast waarop werkelijk niets viel aan te merken. Fenomenaal waren de stemmen van Thomas Johannes Mayer (Wotan) en Catherine Foster (Brünnhilde). Deze cast had in New York of Bayreuth niet misstaan, maar dat geldt eigenlijk voor deze hele Walküre-enscenering.
Oswin Schneeweisz
www.amazon.com, 01. September 2007
Underneath all of this is Hartmut Haenchen's excellent conducting. It's a beautifully paced and shaped performance that is allowed to breathe when needed but not rush through. The orchestra play exceptionally well.
This is a worthy addition to the cycle and I look forward to the remaining two operas.
Rodney Hrvatin
Gramophone (GB), 01. September 2007
Gramophone, Heft 9
They manage things well in Amsterdam…Tempi, dynamics and incorporated style suggestions lend the score a rejuvenating lightness and bounce…as punchy and thrilling as Goodall’s old ENO performance…The recording is very alive; sudden changes of focus and balance clearly reflect the all-enveloping physical geography of the staging. It never distracts from the importance of a major new look at Wagner’s score.”
Mike Ashman
www.operatoday.com, 13. März 2007
13. März 2007
The redeeming factor therefore must come from all things musical and honours surely go to the orchestra which plays magnificently for Haenchen. The Netherlands Philharmonic Orchestra is the second Amsterdam orchestra and plays most of the productions at Het Muziektheater. Once a year the more famous Concertgebouw orchestra takes over and though the sound may be a little more brilliant it always strikes me as an orchestra on an outing while the Philharmonic’s warm sound and disciplined reading is more suited to opera. Haenchen prefers a transparent and lighter reading than usual. During these Ring performances he was the first to use the new Richard Wagner Gesamtausgabe and this results in an energetic reading, doing away with some of the slow tempi which were so loved by the German conductors of the thirties.
Jan Neckers
www.klassik.com, 13. Februar 2007
www.klassik.com; 13.2.2007
Die Mitschnitte aller vier Abende liegen nun auf SACD vor, und können sich rühmen, die erste Aufnahme unter Verwendung der neuen Richard-Wagner-Gesamtausgabe zu sein. Der Dirigent aller vier Opern Hartmut Haenchen erläutert diesen Umstand detailliert im beiliegenden Booklet. Dem Hörer begegnen vor allem in Fragen der Instrumentation und klanglichen Realisation, sowie in Dynamik und Agogik Feinheiten, die dem Klangideal des Bayreuther Meisters besonders nahe zu kommen scheinen. Das reicht im Falle der ‘Walküre’ von sechs Harfenakkorden bei Wotans Abschied bis zu Portamenti, die in der originalen Partitur bisher vernachlässigt wurden.
Das Ergebnis ist bemerkenswert. Haenchens Bemühungen und Nachforschungen sind deutlich spürbar. Mit großer Präzision und erlösender Klarheit gerade in Fragen der Dynamik schafft er bewegende Bögen und arbeitet eine Struktur heraus, die in vielen Aufführungen in der Klangopulenz der Orchestermassen unterzugehen droht. Ein Piano ist bei Haenchen auch wirklich als solches ernstgenommen und folglich erschließen sich im Hinblick auf die Gesangspartien neue Möglichkeiten, denn der Dirigent trägt seine Solisten auf Händen. Wagners Musikdrama zeigt auf diese Weise seine nahezu unmittelbare Wirkung.
Benjamin Künzel
http://opushd.free.fr, 12. Januar 2007
http://opushd.free.fr
L'Histoire du Ring est celle d'un déclin, nous rappelle Stéphane Goldet, "celui-là même entamé, non avec le vol de l'or mais avec l'acte criminel de Wotan lorsque voulant assouvir sa soif de pouvoir, il but à la source qui coulait au pied de l'Arbre du monde et y cassa une branche pour y inscrire les traités grâces auxquels il s'asservissait désormais la nature et les races. Une des grandes originalités de la dramaturgie est la suivante : ce déclin, progressant de drame en drame, est narré non seulement de manière linéaire, mais également de manière circulaire, par le jeu des récits, des réminiscences, des révélations tardives et des prophéties mêlées. Une nouvelle dimension du mouvement théâtral s'invente ici, infiniment mobile, qu'on pourrait comparer à celui de la mer, de ses marées qui montent et descendent, malgré ses vagues qui avancent toujours...". Première journée de l'Anneau du Nibelung, La Walkyrie eut, comme pour les autres opéras de la Tétralogie, une création à Bayreuth en août 1876. La production néerlandaise qui nous occupe ici fut captée en septembre 2005 à Amsterdam et sa distribution diffère de celle que nous trouvons sur les DVD récemment parus. Plus homogène que celle de Siegfried, cette dernière donne à entendre notamment une Sieglinde correcte pour un Sigmund médiocre, une Brünnhilde enthousiasmante pour un Wotan excellent. Mais, comme pour le volet précédent, la direction de Hartmut Haenchen mélange énergie et précipitation. La poésie échappe cruellement à sa battue et la subtilité des nuances demeure fort rare. Cependant, son interprétation a le mérite de faire vivre le drame avec un élan indéniable. Voici donc une Walkyrie parfois magnifique, parfois insuffisante, parfois décevante, mais dont on ne pourra se passer en SACD, dans l'état actuel de la production.
Jean-Jacques Millo
3 Sterne= höchste Bewertung = Magnific
De Volkskrant, 30. November 2006
2013 wordt een Wagnerjaar. De Nederlandse Opera heeft daarom besloten haar Ring-cyclus op het repertoire te houden. Met een nieuwe cast.
Dat wordt een derde hoofdrollengeneratie. De première-cast, vastgelegd op visueel fraaie dvd’s, maakte in de hernemingen al plaats voor een bezetting van (gemiddeld) groter kaliber. Die heeft de dvd’s gemist, maar is nu wel te horen op cd.
Met Linda Wattson als Brünnhilde, Albert Dohmen als Wotan, en (nog te verschijnen) Stig Anderson als Siegfried, in wat afstandelijke registraties. En Hartmut Haenchen maar dirigeren. Zijn deelname aan de komende reprises staat niet vast, maar tot nu toe was hij de grote constante in deze voor Nederlandse begrippen historische productie.
Roland dde Beer
4 Sterne
de Volkskrant, 30. November 2006
2013 wordt een Wagnerjaar. De Nederlandse Opera heeft daarom besloten haar Ring-cyclus op het repertoire te houden. Met een nieuwe cast.
Dat wordt een derde hoofdrollengeneratie. De première-cast, vastgelegd op visueel fraaie dvd’s, maakte in de hernemingen al plaats voor een bezetting van (gemiddeld) groter kaliber. Die heeft de dvd’s gemist, maar is nu wel te horen op cd.
Met Linda Wattson als Brünnhilde, Albert Dohmen als Wotan, en (nog te verschijnen) Stig Anderson als Siegfried, in wat afstandelijke registraties. En Hartmut Haenchen maar dirigeren. Zijn deelname aan de komende reprises staat niet vast, maar tot nu toe was hij de grote constante in deze voor Nederlandse begrippen historische productie.
Roland de Beer
4 Sterne
Het Parool, 24. Oktober 2006
Voor wie maar geen genoeg kan krijgen van de Amsterdamse Ring des Nibelungen, is er goed nieuws. Na de weerslag van de eerste productie van de Ring bij De Nederlandse Opera op vier dvd's (met John Bröcheler in de rol van Wotan en drie verschillende orkesten in de bak) wordt ook de laatste productie vereeuwigd, op cd. Als eerste verscheen zojuist Die Walküre, maar de andere delen komen allemaal nog in 2006 op SACD uit.??Voor de liefhebber is er geen ontkomen aan. In die laatste Ring-reeks stond na jarenlange finetuning vrijwel alles op zijn plaats. De cast was zeer goed en het Nederlands Philharmonisch Orkest speelde onder Hartmut Haenchen alle vier de avonden allerfraaist.??Die Walküre was met Götterdämmerung het hoogtepunt en die indruk blijft na beluisteren van eerstgenoemde opera recht overeind staan. Albert Dohmen is een indrukwekkende Wotan, Charlotte Margiono zingt erg goed als Sieglinde, Doris Soffel haalt als Fricka ook nu het bloed onder je nagels vandaan. Misschien zijn alleen John Keys als Siegmund en Kurt Rydl als Hunding kleine minpuntjes, en valt het Amerikaanse accent van Linda 'Brünnhilde' Watson opeens wat meer op.??Dirigent Haenchen krijgt de eer de eerste opname te hebben gemaakt met de Neue Richard Wagner Gesamtausgabe op de lessenaar, wat deze cd's zelfs van historisch belang maakt.
ERIK VOERMANS
© Het Parool, 24-10-2006
www.resmusica.com, 01. September 2006
www.resmusica.com
le chef Harmut Haenchen fait encore des étincelles. À la tête d’un étincelant Orchestre Philharmonique des Pays-Bas, il campe un Wagner allégé, vif, bondissant mais terriblement dramatique et tendu comme un arc.
Pierre-Jean Tribot
www.musicweb-international.com, 27. Juni 2006
When I reviewed Das Rheingold in the same cycle just a couple of months ago I was eventually won over by the production as a whole, even though I was less impressed by the singing (see review).
The present production is even more sparse with the action taking place on a kind of running-track surrounding the orchestra which itself is immersed in the middle of the stage but fully visible. The players remain an integral part of the action as well as producing an orchestral sound that challenges and even surpasses most of what is encountered on competing versions, whether it be sound only or DVDs. I have to admit that I am not fully updated on all the different versions of this opera that are currently available and so I will concentrate on a description and an assessment of the present issue with some references to other versions that I am familiar with. Some readers may have read my reviews - on Seen and Heard - of the ongoing new Ring from Stockholm Royal Opera, where Die Walküre was premiered at the end of February. I saw it a few weeks later and was enthralled. This “peeled off” production is a world apart from the Stockholm version but to my mind both are thought-provoking alternatives. The Dutch performance has a lot to its credit, not least the quality of timelessness – if that is what it is. The absence of references to milieus and epochs forces the viewer to focus on the interactions and conflicts between the main characters and that is the real strength of this performance.
The focus on the orchestra also pays dividends, as I hinted at the beginning and it is a pleasure to wallow in the sound of this well-rehearsed band. Listen to the lush string sound, especially in the first act love music which rarely has been so sensually and, dare I say, sexually coloured. Hartmut Haenchen may not be known as a Wagnerian, but just as in Das Rheingold, he won me over fairly early in the first act. Not from the very beginning though, since the stormy prelude seemed a notch too fast and too streamlined. Maybe it was all too well-rehearsed and had lost something of the raw power of nature. In this respect no recording that I have heard surpasses the old Furtwängler, which I hope will be released in Naxos’s ongoing series of classic opera sets. The rest of the performance feels absolutely right. The only problem with the placing of the orchestra is that some of the soloists do not always manage to be heard properly at climaxes; Haenchen obviously has no wish to hold back. This afflicts, most of all, Jeannine Altmayer’s Brünnhilde, who, although creating a wonderful portrait of Wotan’s favourite daughter, lacks the ultimate steel and, more seriously, is rather weak at the bottom of her register. However with such glorious playing one can gladly sacrifice a note or two of the soprano part. Sets and backdrop are practically non-existent. The costumes get pride of place and even they are not very stirring. Sieglinde looks at first like a run-away nun. Brünnhilde makes her first entrance in a dark-brown tight-fitting jogging-dress. When she takes on her duties as a Walküre, she adds metallic wings, which her sisters also wear in the third act. Wotan, in a red knee-length coat, has a kind of metal armour covering his right shoulder and part of his arm, maybe indicating that he is half-God but also half-human. Anyway, when he gets really private and personal in his exchange of thoughts with Brünnhilde in the third act, he removes the armour. Fricka, all white, has aged considerably, becoming frail and stumbling along on crutches, but when Wotan in anger tears them away from her she is fully capable of walking at full speed. She uses all her means to rule poor Wotan.
Much of the performance is filmed in close-up and since most of the principal singers are also good actors this enhances the feeling of presence and involvement. Reinhild Runkel is very impressive indeed as Fricka, her eyes very telling. She sings her part much better than she did in Das Rheingold, maybe partly because here she sounds her looks (or looks her sounds). Nadine Secunde, who was also Barenboim’s Sieglinde in the Bayreuth production from 1992, has lost some of her sonority and adopts an annoying wobble which becomes prominent when the voice is under pressure. That said, she has retained, and even developed, her insight in the role and at more restrained moments, which are legion, her reading of the part is extremely touching. John Keynes, a name new to me, also has a wobble, which initially is troublesome but either I got used to it or else he managed to keep it better in check as the performance progressed. In spite of these shortcomings he makes a good Siegmund, deeply involved, creating a nuanced portrait of his character and singing with a manly voice with a great deal of brilliance. He delivers a glowing spring song. As Hunding Kurt Rydl is imposing, black-voiced and threatening.
Jeannine Altmeyer has been around for some time now; she was Brünnhilde on the first digital Ring, released in 1983. Even then she was regarded by some critics as too light-voiced. The same criticism could be posed seventeen years later. It is still a beautiful voice, fairly unscathed by the passing years and she has stage presence. In the final duet with Wotan she is very vulnerable and touching. The real pillar of strength is, however, John Bröcheler as the Chief of the Gods. He is a singer in the John Tomlinson mould, maybe not quite as big-voiced and somewhat drier of tone but he is still powerful, intense and untiring. In the final scene he grows to heroic and tragic heights and from In festen Schlaf verschliess’ ich dich he gains even more dignity. Leb’wohl du kühnes, herrliches Kind up till the very end is great singing indeed with an added sonority and warmth that is heart-rending.
In sheer vocal terms the Barenboim version may be even more recommendable but the visual impact of this Spartan production is such that it will not be easily forgotten. It is recorded in surround sound. I heard it in ordinary stereo, which sounded excellent, and there is a good booklet. There is also an introduction to the opera. All in all this a quality product.
Göran Forsling
www.audio-muziek.nl, 01. Juni 2006
De eerste Nederlandse productie van Der Ring des Nibelungen werd inderdaad de gebeurtenis waarop iedereen gehoopt had. Dat sprak niet voor zich en ik kan me voorstellen dat in het verleden menig plan voor een 'eerste Ring' werd verworpen vanwege de (te) hoog gespannen verwachtingen. Wat dat betreft hebben theaters waar deze cyclus tot het standaardrepertoire behoort het heel wat makkelijker. Er was dan ook een Pierre Audi voor nodig om deze klus te klaren: een regisseur die erin slaagde een volledig origineel concept te creëren, dat enerzijds nieuw en nooit eerder vertoond was, maar anderzijds de essentie van Wagners werk in stand hield door niet modieus te gaan 'interpreteren'. Deze eerste Ring mocht geen controverse oproepen tussen 'oude wagnerianen' en aanhangers van het 'nieuwe muziektheater', en daarin is Audi wonderwel geslaagd. Zijn ruimtelijke aanpak, ondersteund door de suggestieve, bij tijden oogverblindende decors van George Tsypin, fabelachtig mooi belicht door Wolfgang Göbbel, zorgde ook voor een Ring die alleen in Het Muziektheater mogelijk is en ondersteunde daarmee de essentie van Wagners eigen dramaturgie. Het theater met een ware zeggingskracht kan alleen maar bedoeld zijn voor een bepaald publiek op een bepaalde plaats. Een inwisselbare reisproductie die overal vertoond kan worden, wordt al snel tot een puur esthetische ervaring of op zijn minst tot een bevrediging van verwachtingen - artistieke prostitutie dus.
Sinds de première op 4 september 1997 is over Audi's productie van Das Rheingold al uitvoerig bericht, maar het fascinerende is dat de voorstelling na al die tijd (voor mij betekent dat zes voorstellingen en twee tv-uitzendingen) nog steeds blijft boeien, ondanks het feit dat Audi in deze 'vooravond' soms wal al te abstract bezig is met het leggen van een dramatisch fundament. Sommige personages komen nauwelijks uit de verf en het gebeurde me meer dan eens dat ik de zaal uit kwam en me bijvoorbeeld niets meer herinnerde van Fricka, een rol die muzikaal toch zeker niet kleurloos genoemd kan worden, en die ook in het verhaal enkele malen prominent aanwezig is. Het lijkt of Audi zich zo sterk concentreerde op de machtsstrijd rond Wotan, Loge, de Nibelungen en het goud, dat de 'nevengoden' (met uitzondering van Erda) tot marionetten gereduceerd werden. Aan de andere kant moet ik ook zeggen dat het een paar voorstellingen heeft geduurd eer ik me dat realiseerde - zo overweldigend kwam het visuele aspect in de zaal op mij over. Dat overweldigende en ook de technische complexiteit van deze productie valt in de huiskamer duidelijk af te zien aan deze dvd-uitgave, gebaseerd op de NPS-opname uit 1999. (Een andere kant van de medaille is, dat ik in Het Muziektheater tot twee keer toe een 'Rheingold met pauze' mocht meemaken, omdat de techniek het liet afweten.)
Ook muzikaal blijft deze Ring imponeren ("Auch musikalisch bleibt dieser Ring imposant"), al moet ik daarbij een paar kanttekeningen maken. Op dit punt prefereer ik namelijk de voorstellingen van vorig jaar, toen Hartmut Haenchen, mede doordat hij de hele Ring met 'zijn ' NedPhO kon spelen, een niet alleen gerijpte, maar ook intensere weergave gaf van de partituur dan in 1999, toen hij verschillende orkesten tot zijn beschikking had. Ook de solisten waren vorig jaar op punten beter, en dan denk ik vooral aan de Wotan van Albert Dohmen en de Fricka van Doris Soffel. Geen kwaad woord echter over John Bröcheler en Reinhild Runkel, al gaat de erepalm hier toch naar Chris Merritt (een messcherpe Loge), Graham Clark (de meest gedetailleerde mime die ik ooit gezien heb) en Henk Smit. Vooral Smit verdient een gouden lijstje, omdat hij tegen het einde van zijn toch al grootse carrière hier nog even een Alberich neerzette waarmee hij deze vileine dwerg tot het ware centrum van het drama maakte.
Over de technische verzorging kan ik kort zijn. De kwaliteit waarmee de NPS beeld en geluid vastlegt (of laat vastleggen) staat internationaal op eenzaam niveau en de vrijwel perfecte weergave via de dvd (in normaal stereo en dts) maakt dat ook hier weer eens duidelijk. Sterker nog: nooit eerder had ik zo sterk het gevoel dat een voorstelling bijna voor het beeldscherm gemaakt was! Bij wijze van uitzondering is trouwens ook het meegeleverde boekje met naast enkele foto's een gedegen toelichting van Hartmut Haenchen de moeite waard. De ruimte die op de tweede cd overbleef, werd ingeruimd voor de vijftig minuten durende documentaire die Roeland Hazendonk maakte over deze absoluut unieke productie van Der Ring des Nibelungen.
Paul Korenhof
Opera Magazine, 31. Januar 2006
In 1997 the NETHERLANDS OPERA began, with huge success, to build a Ring cycle. Combined with Hartmut Haenchen’s intensive preparation of the music, Pierre Audi’s production made – and still makes – for thrilling evenings in the theatre. This Ring was given four times in 1998 and now three cycles have been presented for what is perhaps the last time.
Das Rheingold was astonishingly perfect, everything in place. (...) Hartmut Haenchen knows how to pace this difficult piece without over-dramatizing it. He and the Netherlands Philharmonic deserved the greatest ovations at the first performance on September 19.
I almost dreaded the same degree of perfection in Die Walküre, which is many things but certainly not cool. (...) The house went wild at the end (...)
Siegfried was, again, a totally different situation. (...)
The third act was total magic, one of those occasions which one never forgets, and when a mere critic ceases taking notes. The orchestra and chorus were transcendental. (...) Götterdämmerung got off to a splendid start with the best Norns I have heard, and with Secunde and Andersen truly ecstatic in their duet. (...) but all the singing was very punchy, the orchestral brilliance dizzying. (...) At the end, there was roof-shattering applause, with Secunde, Audi, Haenchen and his orchestra getting especially thunderous ovations. It has been fascinating to see how most of the artists performing in this Ring have become so deeply involved in this memorable production.
Michael Davidson
de Volkskrant, 17. Oktober 2005
(...) Ovationen (...) Hartmut Haenchen, ausgewrungen nach drei Zykli und Tagen von 12 Stunden unverdrossen probieren mit den Sängern, bekam Beifallsrufe in jeder denkbaren Lautstärke. Stärker als jemals war sein Griff auf die Mixturen von Tempo, Drama und Stimmen. Subtiler als jemals spielten die Blechbläser des Nederlands Philharmonisch Orkest. (...) (Solisten) ließ er sich übertreffen durch musikalische Elektroschocks. "Kinder, macht Neues" mahnte einmal der alte Wagner. Es wird "Kinder, macht weiter".
Roland de Beer
www.8weekly.nl, 03. Oktober 2005
Der Ring des Nibelungen van De Nederlandse Opera is absolute wereldtop
De Nederlandse Opera is een van de speerpunten van het nationale cultuurbeleid. Deze herneming van Wagners Der Ring des Nibelungen bewijst hoe terecht dit is. Deze productie kan zich niet alleen met de internationale wereldtop meten, maar laat deze zelfs ver achter zich. Het stormachtige applaus dat dirigent Hartmut Haenchen en regisseur Pierre Audi in ontvangst mochten nemen terwijl de laatste klanken van het 'Erlösungs-Motiv' wegstierven, is dan ook volkomen verdiend.
Miljoenen noten, meer dan veertien uur muziek en een vuistdik libretto (door Louis Couperus betiteld als "povere dilettanten-arbeid") heeft het publiek verspreid over vier avonden ondergaan. En dat terwijl de listige voorgod Loge al aan het einde van de proloog, of liever, de Vorabend, "Ihrem Ende eilen sie zu", zingt wanneer Wotan en zijn gevolg het Walhalla betreden. Het duurt echter nog een uur of twaalf voordat hij gelijk krijgt en het Walhalla vlam vat en de Rijn buiten haar oevers treedt. Van 'haasten' is dus amper sprake, maar vanaf het moment dat Wotan de door de Nibelung Alberich gesmede ring, het symbool van absolute macht, om zijn vinger schuift, is het einde der goden onafwendbaar.
Een einde waarnaar Wotan overigens al vanaf het einde van Die Walküre naar verlangt. Meer dan de onwetende Siegfried is de oppergod de ware tragische held van de hele operacyclus. Zelfs al neemt hij in Götterdämmerung, het slotdeel van de tetralogie, geheel niet meer deel aan de handeling, nog altijd overschaduwt hij alles wat er gebeurt. Regisseur Pierre Audi maakt van de goden echter geen afstandelijke wezens, maar echte mensen van vlees en bloed.
Revolutionaire decors
De al te menselijke karakters staan in scherp contrast met de immense decors, ontworpen door de Amerikaans/Russische ontwerper/architect Georg Tsypin. Het podium van het Muziektheater behoort tot de grootste ter wereld, de breedte is maximaal 32 meter, de maximale diepte is 48,5 meter, maar Tsypin trekt het decor tot ver in de zaal door. Hij heft zelfs de scheiding tussen zaal en podium op; het publiek kan de zangers bijna aanraken en in de speciale adventure seats maakt een deel van het publiek letterlijk deel uit van het decor. Helemaal revolutionair is de positie van het orkest, die radicaal breekt met de Wagner-traditie.
Het speciaal voor de Ring gebouwde Festspielhaus in Bayreuth is immers beroemd vanwege zijn volledig aan het zicht onttrokken orkest en dirigent. Niets mocht van Wagner afleiden van de handeling op het toneel. In het Amsterdamse Muziektheater bleek een dergelijk onzichtbaar orkest niet haalbaar. En dus werd gekozen voor een radicaal andere oplossing: de orkestbak is afgeschaft en tijdens de verschillende opera's heeft het orkest een prominente, steeds wisselende, plaats in het toneelbeeld.
Transparante partituur
De bijzonder orkestopstelling heeft buitengewone voordelen voor de klankrijkdom van het orkest en bovenal voor de zangers, die in plaats van achter het orkest voor het orkest een aanzienlijk deel van hun partijen kunnen zingen. Haenchen kan zo pianissimi laten zingen die in een ander operahuis onmogelijk zouden zijn omdat de zangers niet over het orkest zouden komen. De meeste Wagner-zangers zijn getraind om hun stem over een grote afstand en over een groot orkest de zaal in te projecteren, wat in de slechtste gevallen leidt tot afstandelijk geschreeuw. Niets van dit alles in Amsterdam: sterker, niet eerder is zo'n intieme Ring opgevoerd.
Haenchen maakt bovendien gebruik van een 'opgeschoonde' partituur, waarin niet alleen alle door Wagner aangebrachte correcties na de wereldpremière in 1873 verwerkt zijn, maar bovendien de vele fouten die in een eeuw opvoeringspraktijk in de partituur geslopen waren zijn verwijderd. Het resulteert in een buitengewoon transparante Ring, wars van bombast of langdradigheid. In de lange monologen klinkt het Nederlands Philharmonisch Orkest bijna Italiaans, om in de lyrische passages over te schakelen naar een vol laat-Romantisch idioom, terwijl de orkestrale climaxen in de handen van Haenchen ook daadwerkelijk dat zijn: orgastische explosies van geluid die het publiek naar adem doen happen.
Louter topsolisten
Niet alleen dirigent en orkest leveren een uitzonderlijke prestatie. De solisten die voor deze Ring zijn gecontracteerd zijn zeer ervaren Wagner-zangers die optimaal gebruik maken van de in Amsterdam gecreëerde mogelijkheden. Vooral Graham Clark (Mime) en Kurt Rydl (Hagen) zijn angstaanjagend goed, maar zonder uitzondering lijken alle solisten boven zichzelf uit te stijgen. Hopelijk slaagt De Nederlandse Opera daarom in haar voornemen deze Ring ook op cd uit te brengen, want een sterkere rolbezetting dan deze is momenteel nauwelijks denkbaar. In Bayreuth zullen de nazaten van Wagner jaloers zijn.
Slechts driemaal wordt de complete Ring uitgevoerd. Gelukkig wordt in de wandelgangen gefluisterd dat de monumentale decors toch niet gesloopt zullen worden zoals lange tijd aangekondigd was, maar dat deze Ring in 2013 weer te zien zal zijn. Zonder enige twijfel ook dan het hoogtepunt van het operaseizoen.
Onvergetelijke beelden
Mocht De Nederlandse Opera niet slagen in een toekomstige herneming, dan resten de binnenkort te verschijnen dvd's en onvergetelijke beelden. Het begin van Das Rheingold, wanneer het theater in totale duisternis is gehuld en uit het niets de eerste noten weerklinken, visueel slechts begeleid door het lampje op het dirigeerstokje van Haenchen. Of de vlammen die uit het houten (!) decor springen tijdens de Walküren-rit (zie het 8WEEKLY-filmpje op de VPRO-site), het vogeltje in Siegfried, het strak gechoreografeerde koor in Götterdämmerung, de slotscène waarin Wotans speer opeens door het decor schiet. Het zijn slechts enkele beelden die door het hoofd spoken.
"Onvoorstelbaar in wat voor toestand zelfs iemand met het grootste incasseringsvermogen kan raken als hij de vier avonden die Der Ring des Nibelungen in beslag neemt, moet uitzitten," schreef Claude Debussy. "Het is erger dan een obsessie: je wordt zelf een wandelend tetralogisch 'Leitmotiv'." Debussy heeft gelijk: na vier dagen is de toeschouwer volkomen van de wereld. Maar Wagner heeft ook gelijk. Zeker in de handen Haenchen, Audi en Tsypin is de Ring het ultieme 'Gesamtkunstwerk', waarin alle kunstvormen versmelten en dat superieur is aan… ja, aan wat eigenlijk niet?
Henri Drost
Westdeutsche Allgemeine Zeitung, 01. Oktober 2005
Gefeiertes Ereignis: Amsterdams Oper zeigt drei "Ringe" in vier Wochen
(...) war nicht weniger als ein Triumph. Als sie Richard Wagners Großwerk Ende der 90er zu schmieden begannen, da strebten Intendant Pierre Audi und der deutsche Dirigent Hartmut Haenchen einen zeitlosen Ring an. Tatsächlich beweist die Wiederbegegnung mit dieser klugen Inszenierung, wie sie eben diese Zeitlosigkeit atmet (...) und hört diesen gänzlich schlackenfreien Ring als einen großen, in sich geschlossenen, weil schlüssigen Wurf. (...) neben der überragenden Leistung von Hartmut Haenchen (schon in den Pausen feierte man seine tiefromantische und in vielen Details wahrhaft un-erhörte Könnerschaft am Pult des Nederlands Philharmonisch Orkest mit tosendem Jubel) (...) Wer ihn sah, ahnt, was ein Gesamtkunstwerk sein kann.
Lars L. von der Gönna
Noordhollands Dagblad, 28. September 2005
(...) aber danach brachen im Amsterdamer Muziektheater die Ovationen los. Das Publikum jubelte (...) Die anonymen Helden dieses "Ring" sind die Mitglieder des Nederlands Philharmonisch Orkest, die vier Wochen alle Teile begleiten. Das Orchester hat sich in den vergangenen Jahren mit Dirigent Hartmut Haenchen zum echten Wagnerorchester entwickelt. Auf hohem Niveau gibt es die Seele an Wagners musikalische Magie. Es läßt ebenso mühelos subtile Kammermusik hören, wie auch sorgfältig aufgebaute Momente der Spannung die sich in einem sorgfältig plazierten Orgasmus von Ausdruck entladen. Ein Orchester das brummt, droht und schreit, aber auch intensiv liebt. (...) Was dann noch bleibt, ist die DVD, die zeigen wird, wie sehr diese niederländische Produktion ein Meilenstein in der internationalen Oper bedeutet.
Hans Visser
Südwestrundfunk, 27. September 2005
Dr. Dieter David Scholz www.dieter-david-scholz.de
Der Ring in Amsterdam
Beitrag für SWR 2 – Journal, Sendung am 27.9.2005 + MDR-Figaro
Anmoderation: Schon lange ist Bayreuth nicht mehr das alleinseligmachende Mekka der Wagner-Jünger und -Enthusiasten. Die aufregenderen Wagneraufführungen erlebt man heute zumeist an anderen Bühnen. Und auch die innovativen Impulse in Sachen Wagner-Interpretation kommen eher von anderen Orten der Wagnerpflege. Aus Amsterdam beispielsweise, wo es Wagner nach dem zweiten Weltkrieg sehr schwer hatte. Ende der Neunzigerjahre aber wurde dort einer der ungewöhnlichsten „Ringe“ geschmiedet. Szenisch wie musikalisch. Jetzt führt man an der Nederlandse Opera Wagner „Ring des Nibelungen“ erstmals nach 1945 in drei kompletten Zyklen auf - musikalisch komplett neueinstudiert von Hartmut Haenchen, dem langjährigen Chefdirigenten des Hauses und jetzigem Intendanten der Dresdner Musikfestspiele. Es ist ein Ring, der in jeder Hinsicht anders ist als alle anderen Ringe. Einzelheiten von Dieter David Scholz.
_________________________________________________________________________
Obwohl es vor 1945 in Holland eine große Wagnertradition gab und mit Dirigenten wie Josef Willem Mengelberg und Eduard van Beinum bedeutende holländische Wagnerdirigenten, war Richard Wagner aus verständlichen Gründen in den Niederlanden nach dem Zweiten Welt-krieg Tabu. Hartmut Haenchen seit 1986 Chefdirigent an Amsterdams Opernhaus, hat als Erster dieses Tabu zu durchbrechen versucht mit einem Tristan und einem Parsifal.
_________________________________________________________________________
O-Ton 1: Davor habe ich aber zum 50. Jahrestag der Befreiung von den Deutschen Die Meistersinger gemacht, weil ich anhand dieses Stückes deutlich machen wollte, daß Wagner nicht so deutschtümlich ist, wie man im Allgemeinen immer annimmt, und wie die Holländer insbesondere annehmen, daß er auch nicht so schwer verdaulich ist, sondern daß seine musikalische Sprache durchaus sehr strukturiert und klar sein kann.
_________________________________________________________________________
Vor allem mit der Ring-Produktion, die er gemeinsam mit dem Regisseur Pierre Audi, dem Bühnenbildner George Tsypin und der Kostümbildnerin Eiko Ishioka auf die Bretter von Amsterdams neuem Opernhaus am Waterlooplein brachte, hat Hartmut Haenchen sich weit vorgewagt. So wie Pierre Audi die übliche Guckastenbühne gesprengt hat und den gewaltigen Bühnenraum der Amsterdamer Oper über den hochgefahrenen Orchestergraben in den Zuschauerraum hinein verlängerte, hat Hartmut Haenchen das Orchester auf die Bühne gesetzt. Richard Wagners Idee der „Geburt des Dramas aus dem Geist der Musik“ stand Pate.
_________________________________________________________________________
O-Ton 2: Das haben wir versucht zu realisieren. Bei uns ist das Orchester sichtbar, das Orchester ist Teil des Dramas, das Orchester wird in die gesamte Lichtregie miteinbezogen bis hin zu auswendig zu spielenden Passagen, die ich mit einem beleuchteten Stock dirigiere - in der Dunkelheit - das Orchester wird der Wald, das Orchester wird das Feuer, das ist wirklich Teil des Theaters und insofern ganz im Sinne von Wagner.
_________________________________________________________________________
Aber nicht nur die Rolle des Orchesters in der szenischen Realisierung ist ungewöhnlich. Die Inszenierung in ihrem monumentalen, Farb- und Effektrausch spart nicht an Feuer, Qualm und Materialien wie Glas, Holz und Eisen. Die Archaik einer dreidimensionalen Architektur führt den Zuschauer über und vor der Spielfläche hautnah mitten hinein ins dramatische und musikalische Geschehen. Aber auch das Notenmaterial hat Hartmut Haenchen, einer der gewissenhaftesten Dirigenten, einer kritischen Überprüfung unterzogen.
_________________________________________________________________________
O-Ton 3: Also ich bin zunächst mal an die Quellen gegangen, wie ich das eigentlich für jedes Stück mache, und da man im Moment gerade dabei ist, eine neue Wagnerausgabe herauszugeben, habe ich mich mit den Wissenschaftlern zusammengetan und wir haben hier ein komplett neues Orchestermaterial erarbeitet, ich habe selbst alles bezeichnet, bis hin zum letzten Strich für die Streicher. Ich habe mich bemüht die Artikulation und Phrasierung wieder her-zustellen. Auf der anderen Seite lege ich dann auf die wirklich geschrieben kurzen und kleinen Artikulationen großen Wert, und dadurch entsteht ein vollständig anderes Klangbild, auch nicht der berühmte Wagnersche Mischklang, sondern ein klar strukturierter Klang.
_________________________________________________________________________
Hartmut Haenchens und Pierre Audis Amsterdamer Ring ist ungewöhnlich in jeder Hinsicht: optisch eher asiatisch angehaucht in den Kostümen von Eiko Ishioka und sehr „menschlich-allzumenschlich“ - um es mit Nietzsche zu sagen - in der archetypischen Schlichtheit des Regiekonzepts. Es ist ein Ring ohne Wagnerpathos, ein Ring zum Anfassen gewissermaßen, der die begeisterten Holländer zu standing ovations animierte, aber auch ein Ring jenseits aller falschen musikalischen Aufführungstraditionen. Man hört Wagners Ring in Amsterdam völlig neu. Die Tempi sind durchweg straffer, die Artikulation des glasklar strukturierten Orchesters ist prägnant und deutlich. Die Sänger eines insgesamt festspielwürdigen Ensembles müssen einmal nicht nur schreien, es wird mehr den je wortverständlich gesungen in Amsterdam, und auch das Instrumentarium verzeichnet interessante Neuzugänge beispielsweise einer Donnermaschine...
_________________________________________________________________________
O-Ton 4:... die in der Nähe von Bayreuth in einer Scheune vor sich hinmodert, da ist mir aufgegangen, wie das geklungen haben muß. Und ich hab das hier nachbauen lassen, und das ist halt ein ganz anderer Klang. Es ist eben keine Technik, es ist kein Kunst-Donner aus der Konserve. Es ist ein Musikinstrument, wenn man so will. Das ist der große Unterschied. Genau wie wir viele Stellen gefunden haben, wo die Windmaschine eingesetzt ist, die nicht in der Partitur steht. Dinge, die jetzt im dramatischen Sinne wichtig sind, die aber in der Partitur nicht sind, die aber durch die Assistenten, die ja sehr genau waren, dokumentiert wurden. Und das muß man einfach aufnehmen. Nicht daß wir jetzt hier eine historisierende Aufführung gemacht haben, das ist nicht so, aber wir haben natürlich mit den Regieanweisungen interpretatorisch gearbeitet und ich habe mit den Sängern daran arbeiten können.
_________________________________________________________________________
An der Nederlandse Opera im Amsterdam ist vor allem dank Hartmut Haenchens „Ring“-Dirigat die falsche Wagner-Tradition, die auch an den großen der sogenannten Wagnerbühnen der Welt vorherrscht, mutig und beispielhaft aufgebrochen worden.
_________________________________________________________________________
O-Ton 5: Ich hoffe, daß ich auch außerhalb Amsterdams das Wagnerbild irgendwie weiter fortsetzen kann, was ich hier entwickelt habe, und vielleicht macht es Schule.
_________________________________________________________________________
Man möchte es Hartmut Haenchen und dem wagnerinteressierten Publikum nur wünschen. Zwei Zyklen stehen in den nächsten zweieinhalb Wochen noch an. Und für nächstes Jahr sind die Veröffentlichungen zweier DVD- und CD-Produktionen dieses Amsterdamer Rings geplant.
_________________________________________________________________________
Abmoderation: Sie hörten einen Beitrag von Dieter David Scholz über Richard Wagners „Ring des Nibelungen“ an der Nederlandse Opera in Amsterdam. Zwei komplette Zyklen der Tetralogie stehen noch an. Und zwar vom 28. Sept. - 5. Okt. und vom 7. Okt. - 14. Okt.
Trouw, 23. September 2005
(...) gewaltige Walküre"
(...) das Nederlands Philharmonisch Orkest, welches in diesem Teil des "Ring" rechts auf der Bühne sitzt - wiederum unter der Leitung von Hartmut Haenchen - ist das schlagende Herz der Vorstellung. (...) (beim Walküren-Ritt) läßt Haenchen das Orchester beinahe aus seinen Fugen bersten. Opern-Spektakel der ersten Klasse (...) Aber die lautesten "Hojotoho"-Freudenrufe gingen auch nun wieder an Haenchen und sein Top-Orchester. Reine Wagner-Wohltat.
Peter van der Lint
NRC Handelsblad, 22. September 2005
(...) rühren hier besonders die Szenen, in denen er (Wotan) sich verletztlich gegen seine widersprechende Lieblingstochter Brünnhilde zeigt - unterstützt durch das zarte, gefühlvolle Spiel des Nederlands Philharmonisch Orkest unter der Leitung von Hartmut Haenchen, welches vorher auf der anderen Seite des Wagner-Spektrums großen Eindruck mit einem flammenden "Walkürenritt" machte.
Mischa Spel
Le Quotidien du medecin (F), 10. Mai 2004
La "Walkyrie", de Wagner, à l'Opéra néerlandais: Un spectacle grandiose
(...) Hartmut Haenchen dirige avec beaucoup d'engagement un Nederlands Philharmonisch Orkest somptueux de timbre et de discipline, qui, s'il s'appliquait à ne pas couvrir les chanteurs, était en raison de la disposition particulière des lieux beaucoup plus présent que ce que l'on a coutume d'entendre.
Olivier Brunel
De Tijd (B), 04. Mai 2004
(...) und der dritte Akt wurde einer der unvergeßlichsten Wagner-Momente, die Haenchen bis jetzt hat hören lassen.
Pieter Bijlsma
De Gelderlander, 04. Mai 2004
Das dies eine enervierende "Walküre" ist, noch größer und ergreifender als früher, danken wir ebensosehr und vielleicht vor allem an Hartmut Haenchen. In dieser Musik kann Hartmut Haenchen sich mit jedem anderen großen Dirigenten messen, tot oder lebend.
Aad van der Ven
Noordhollands Dagblad, 03. Mai 2004
(...) bezaubernd schöne Version der Niederländischen Oper. Es wurde musikalisch die schönste Aufführung bis heute. Auch, weil die Idee von Pierre Audi, die Niederländische Philharmonie mitten im Bühnenbild zu plazieren noch immer hervorragend funktioniert. Auf diese Art kann die Musik optimal ihre Rolle als beseelender Kommentator von diesem Drama über Liebe und Macht der Götter spielen. Und diese Rolle hat das Orchester mit Begeisterung gespielt. Wie ergreifend waren die Klangfarben als der Opfergott Wotan seine Tochter Brünnhilde verstoßen mußte und von ihr Abschied nahm.
Hans Visser
NRC Handelsblad, 03. Mai 2004
In der Konfrontation zwischen Brünnhilde und Wotan ist auch das Herz von Hartmut Haenchen bei "Die Walküre" versteckt und das macht er hörbar in einer strengen, lyrischen und niemals überschäumenden Aufführung. Die Niederländische Philharmonie sorgt für die nötige Sinnlichkeit in der Liebesszene zwischen Siegmund und Sieglinde, aber Haenchen bewahrt die brennendsten orchestralen Seufzer für die Szene zwischen Wotan und Brünnhilde.
Mischa Spel
De Telegraaf, 03. Mai 2004
Hartmut Haenchen vollbringt wieder Wunder in diesen außerordentlichen akustischen Umständen, die etwa das andere Extrem der idealen Situation in Bayreuth darstellen. (Das Orchester sitzt auf der Bühne). In den ersten beiden Akten ist seine Interpretation noch eher kontrolliert als mitreißend, aber die feinsinnigen und subtilen Phrasierungen passen zu dem relativ frühen Stadium von Wagners Komponierkunst. Sie sind nun integriert in einen großen Spannungsbogen. Im aufregenden Walkürenritt läßt er dann alle Bremsen los und zu dem hervorragend spielenden Orchester kommen die ebenfalls großartig singenden acht Solistinnen, die mit ihren glänzenden Flügeln über den hölzernen Ring paradieren (...) Das macht diese Reprise zu einem Meilenstein in der Geschichte der Niederländischen Oper.
Eddie Vetter
de Volkskrant, 03. Mai 2004
(...) geblieben sind auch Dirigent Hartmut Haenchen und die Niederländische Philharmonie. Sie spielen mit ebensoviel Feuer, wie Regisseur Pierre Audi in seiner inszenierung brennen läßt.
Frits van der Waa
Het Parool, 03. Mai 2004
Dirigent Hartmut Haenchen, der Held von Opern-liebend Amsterdam, bekam wie immer den meißten Applaus und das nicht zu Unrecht. Er fütterte das Drama mit brennenden, schmachtenden Klängen, die nach mehr,mehr,mehr verlangen ließen. Ein dreifaches Hurra für die Niederländische Philharmonie.
Erik Voermans
www.audio-muziek.nl, 03. Mai 2004
(...) Tatsache ist, dass er (...) die überwältigendste und mitreißendste Wagner-Vorstellung dirigierte, die ich jemals von ihm gehört habe. Der Perfektionist Haenchen war so begeisternd, dass er die Partitur scheinbar vollständig loslassen konnte und das Orchester mit einer impressionistischen Gebärdensprache leitete, die manchmal an Karajan denken ließ – und mit Resultaten, die das ebenfalls taten.
Die Haagsche Courant stellte zurecht fest, dass Haenchen sich nun mit jedem großen Wagnerdirigenten, lebend oder tot, messen kann und die Vorstellung war ein so enormes musikalisches Erlebnis, dass man den ganzen Abend gleich noch einmal hören wollte.
Veelbelovende opmaat tot een nieuwe 'Ring' Richard Wagner: Die Walküre
Abonnees van de Volkskrant is het waarschijnlijk ontgaan, maar lezers van andere dagbladen en luisteraars naar culturele radiorubrieken weten inmiddels dat Het Muziektheater zaterdag een grootse avond heeft beleefd. Eigenlijk had het 'gewoon maar' de eerste van een nieuwe reeks voorstellingen moeten worden van Die Walküre in de regie van Pierre Audi, als opmaat voor een reprise van de complete Ring. Een herhaling dus, maar het werd een opzienbarende stap voorwaarts ten opzichte van de productie uit 1998. Dat danken we allereerst aan het feit dat de hele tetralogie nu is toevertrouwd aan een orkest, het Nederlands Philharmonisch, en gelukkig staat dat wederom onder leiding van Hartmut Haenchen, want Edo de Waart heeft zijn functie als chef-dirigent voortijdig neergelegd - en pikant detail: zijn naam is al tijdens het lopende seizoen uit de namenlijst van De Nederlandse Opera verdwenen. Haenchen blijft dus 'terugkomen' (het is niet de eerste keer) en hij doet dat ook steeds overtuigender. Of het gewoon rijping is, of nog meer betrokkenheid dan voorheen, of het feit dat hij met het NedPhO kan lezen en schrijven, is allemaal niet belangrijk - het zal wel een combinatie van factoren zijn. Feit is dat hij afgelopen zaterdag de overrompelendste en meeslependste Wagner-voorstelling dirigeerde die ik ooit van hem gehoord heb. De perfectionist Haenchen was zo bevlogen, dat hij de partituur schijnbaar volledig kon loslaten en het orkest leidde met een impressionistische gebarentaal die mij soms aan Karajan deed denken - en met resultaten die daaraan beantwoordden.
De Haagsche Courant merkte terecht op, dat Haenchen zich kan nu meten met iedere grote Wagner-dirigent, levend of dood, en de voorstelling was zo'n enorme muzikale belevenis, dat ik die hele avond zou willen overdoen! Niet alleen om Haenchen en het orkest overigens, maar vanwege het geheel.
Paul Korenhof
Trouw, 03. Mai 2004
Das Wagnerfieber hat nach fünf Jahren wieder von Amsterdam mit einer vortrefflichen Aufführung von "Die Walküre" Besitz ergriffen
In den fünf Jahren der "Ring"-Stille hat Wagners Partitur bei Dirigent Hartmut Haenchen und bei den Musikern der Niederländischen Philharmonie im Stillen gearbeitet. Auch für sie muß es eine "erleichterte" Zurückkehr gewesen sein. So klang es in jedem Fall. Noch mehr als beim ersten Mal sind das NedPhO und Haenchen das Zentrum dieser Vorstellung, nicht nur im Bild sondern sicher auch im Klang. Das Orchester, welches auf der Bühne in einem großen Ausschnitt einer gigantischen Holzscheibe sitzt (die Sägefläche von Wotans Welt-Esche) verteidigte das NedPhO unter der gloriosen Anfeuerung von Haenchen die freie Liebe mit unerhörter Energie und Klangschönheit. Beinahe vier Stunden spielte das Orchester auf Topniveau und zeigte kein einziges Zeichen der Ermüdung, bis zum Schluß - nach Wotans Abschied - die gigantische orchestrale Climax aufgebaut werden mußte. Haenchen geriet hier wirklich außer sich selbst und nahm seine Musiker in ein Schlepptau aus Hoffnung, Liebe und Leben: Ein Tau auf das die Nornen aus der "Götterdämmerung" eifersüchtig sein können. Es war dann auch nicht verwunderlich, daß das Premierenpublikum den lautesten Applaus und die meißten Bravos für Haenchen und das NedphO aufsparten. Mit dem Feuer noch auf seinen Wangen ließ Haenchen sehr befriedigt diesen Tumult über sich hinkommen.
Peter van der Lint
Opernwelt, 01. April 1998
Das in seiner Leistung geradezu fulminante Nederlands Philharmonisch Orkest ist auf der Bühne plaziert... Das wirkt sich überaus günstig auf die Balance, die Deutlichkeit der Farben und ihrer Mischung aus. Es fördert aber auch - durch den engen Kontakt von Sängern und Instrumentalisten - die rhythmische und deklamatorische Präzision. Motor und Seele des Ganzen aber ist Hartmut Haenchen. Er stachelt nicht allein den deklamatorischen Eifer von Sängern und Musikern an, sondern er stützt die Sänger, wölbt mit ihnen die melodischen Bögen, trägt sie zu herzbewegenden Höhepunkten. Gewiß entfesselt er auch alle Elemantargewalten der Partitur. Aber während er hier mitreißt, berührt er überall da tief, wo er den Gesang in den Instrumenten anheben läßt oder fortsetzt, wo er feine Farben ins Spiel bringt, wo er sein Orchester sagen läßt, was die Szene nicht zu zeigen vermag. Der Jubel, auch bei der zweiten Vorstellung, war überschwenglich.
Klaus Kirchberg
Das Opernglas, 01. April 1998
Nach einem verheißungsvollen Vorabend im September steht Hartmut Haenchen nun am Pult seines "eigenen" Orchester, und man durfte eine bemerkenswerte musikalische Interpretation des ersten Abends der Tetralogie erleben. Wenn man von Transparenz spricht, will man oft nur wohlwollend kaschieren, daß ein Dirigent Strukturen hörbar gemacht hat, auf Kosten eines sinnlich fülligen Klangideals, immer darauf bedacht, bloß keine emotionalen Steigerungen aufkommen zu lassen. Einen schlanken Klang mit der Fülle des romantischen Symphonieorchesters zu erzeugen, diese "holde Kunst" wurde hier zur Tat! Der groß besetzte Streicherapparat umhüllte mit seidigem Glanz und sattem Vibrato die blühenden Phrasierungen der Holzbläser, die mit seltener Präzision immer betörende Nuancen des Zusammenspiels entwickelten.
Wer Wagner vor allem mit Pomp und Bombast verbindet, kann sich in Amsterdam davon überzeugen, daß auch ein Fortissimo des Bleches noch wohl artikuliert erklingen kann.
H. Walter
Orpheus, 01. April 1998
Es besteht überhaupt kein Zweifel mehr, daß diese Ring-Produktion zum Interessantesten gehört, was Musiktheater heute weltweit zu bieten hat.
M. Eisenblätter
Theater der Zeit, 01. April 1998
(...) Eine im Wortsinn musikalische Bühne ist heri entstanden. Erstaunlich dabei die gute akustische Balance zwischen Orchester und Singstimmen. Es überwiegt der schlanke Ton, der einer betont lyrischen Interpretation geschuldet ist und dennoch nichts an dramatischer Vehemenz zu wünschen übrig läßt.
N. Eckert
Opera, 01. März 1998
Nach einem relativ abstrakten Rheingold inszenierte Pierre Audi eine erstaunlich warme Vorstellung der Walküre, die wunderbar zu dem prächtigen Spiel der Niederländischen Philharmonie unter Leitung von Hartmut Haenchen paßte. Es wurde eine homogene Vorstellung, in der die gut gewählten Solisten scheinbar problemlos die schwierigen Partien beherrschten.
Paul Korenhof
Opera Magazine, 01. März 1998
Never have I experienced the final pages of the score as such an apotheosis as in the Netherlands Philharmonic's poetic playing, guided by Hartmut Haenchen, who got the colour and pace of each phrase absolutely right.
M. Davidson
Scherzo (S), 01. März 1998
Hartmut Haenchens lyrical approach, beautifully realised by "his own" Netherlands Philharmonic Orchestra guaranteed a homogenuous, intens performance. The orchestral contribution not only formed an impressive unity with the singing and the staging, but also kept the dramatic tension going.
Paul Korenhof
Handelsblatt, 13. Februar 1998
Ein Seelendrama
Hartmut Haenchen, der im "Rheingold" mit dem Residenz Orchester viel Kammermusik geboten hatte, bleibt auch jetzt einem schlanken Klangbild treu, scheut sich aber nicht, dem von ihm seit 1986 geleiteten Niederländischen Philharmonischen Orchester auch heftige dramatische Akzente, blühenden Klang und neu gehörte Details abzufordern. Auch die besondere Plazierung macht das möglich: Gute Voraussetzung für einen soloinstrumental transparenten "Siegfried".
Christian Herchenröder
Neue Zürcher Zeitung, 13. Februar 1998
Einen Lichtblick gibt es allerdings noch. Angeführt von ihrem künstlerischen Leiter Pierre Audi und ihrem Chefdirigenten Hartmut Haenchen hat sich die Niederländische Oper in Amsterdam vorgenommen, den "Ring des Nibelungen" im Lauf von etwas mehr als einer Saison auf die Bühne zu bringen.
Peter Hagmann
Deutsches Allgemeines Sonntagsblatt, 13. Februar 1998
In Amsterdam macht jetzt eine optisch und akustisch außergewöhnliche "Walküre", inszeniert von Pierre Audi, dirigiert von Hartmut Haenchen, gespannt auf den Fortgang.
Herbert Glossner
De Groene Amsterdammer, 11. Februar 1998
Auch Haenchen interpretiert Wagner auf eine natürliche und unaufgebauschte Art. In relativ flotten Tempi dirigiert, ist die Musik immer transparent, subtil und voll Leben. Es herrscht eine perfekte Balance zwischen Orchester und Sängern, und das betrifft die zurückhaltenden Szenen genauso wie die ekstatischen. Die Tiefgründigkeit und das Gefühl, die dieses Musiktheater ausstrahlt läßt in den folgenden Teilen Großes hoffen.
Jacqueline Oskamp
Frankfurter Allgemeine Zeitung, 10. Februar 1998
(...) Aus ihm stechen immer wieder Violinenbögen hervor und die klaren Zeichen, die Dirigent Hartmut Haenchen setzt, um eine auf beglückende Weise zügige und doch immer wieder sinnvoll verhaltene Interpretation in Gang zu setzten.
So überzeugend bereits das unter Leitung von Hartmut Haenchen so schlank musizierte "Rheingold" im letzten Jahr erschien, so plausibel kam nun die "Walküre" heraus.
Frieder Reininghaus
Süddeutsche Zeitung, 09. Februar 1998
Hartmut Haenchen hat in Amsterdam mit der Niederländischen Philharmonie, die sichtbar auf der Bühne plaziert ist, eine überaus transparente, dabei samtige und dynamisch ausgefeilte "Walküre" dirigiert, in der er Wagners wertvolle Annotationen zum "Ur-Ring" von 1876 auswertete.
Michael Struck-Schloen
Het Financieele Dagblad, 07. Februar 1998
Teilweise versteckt im Dekor verrichtet die Niederländische Philharmonie unter Leitung von Hartmut Haenchen ein Husarenstück. Durchgehend überraschen Transparenz und Klangfarbe in der Monsterpartitur von mehr als 4 Stunden.
Matthijs Smits
Neue Westfälische Zeitung, 06. Februar 1998
Das Nederlands Philharmonisch Orkest unter Hartmut Haenchen kam mit der ungewohnten Sitzordnung gut zurecht, schwelgte in den sonoren Streichern und triumphierte bei den Bläsern. Der Dirigent brillierte in Maß und Vollzug, feuerte seine Musiker an und entlockte ihnen alle nur erdenklichen Facetten der Partitur. Detailfreude, Farbigkeit in der Opulenz der Instrumentalfluten forderte Haenchen ein, ließ die Leidenschaft brodeln.
Wolfgang Drees
Morgenavisen Jyllandsposten (DK), 06. Februar 1998
Die Niederländische Oper spielt kompetent und mit vielen Nuancen unter der sicheren Leitung Hartmut Haenchens. Die Plazierung des Orchesters halb hinter den Sängern öffnet die kammermusikalische Perspektive, die in Wagners Partitur tatsächlich anwesend ist, aber normalerweise schwierig realisierbar ist.
Westdeutsche Allgemeine Zeitung, 05. Februar 1998
Endlich ein Ring des Nibelungen, der fern aufgemotzter Moden sich auf Wesentliches besinnt.
(...) Und Hartmut Haenchen, den zu loben man nicht müde werden mag, putscht die "Walküre" mit dem fulminanten Nederlands Philharmonisch Orkest emotional auf. Er sucht bei aller Klarheit - und vielen seiner Kollegen zum Trotz - nicht das ausgedünnte Klangbild, sondern bis zu atemberaubenden Aufschwüngen die Funken der Leidenschaft. Welcher Dirigent macht das heute so überrumpelnd?
Michael Stenger
Rotterdams Dagblad, 03. Februar 1998
Die Niederländische Philharmonie spielte wie immer phantastisch.
Arthur van Dijk
De Standaard, 03. Februar 1998
Die Niederländische Oper bringt eine musikalisch spannende "Walküre"
Die Niederländische Philharmonie spielte sehr gut. Alles klang schön und gut strukturiert.
Obwohl es sicher schwierig ist, bei dieser Aufstellung zwischen Sängern und Orchester eine gute Klangbalance zu erreichen, ist es Haenchen gelungen. Und noch mehr: er konnte wirkliche Spannung aufbauen und begeistern.
Erna Metdepenninghen
Deutschland Radio / Norddeutscher Rundfunk, 02. Februar 1998
Hartmut Haenchen regt durch seine elastische Dirigierweise, immer wieder die Zügel zu zügigem Musizieren anziehend, eine durch Beweglichkeit bewegte transparente Interpretation an, flexibel auf die Bedingungen des Gesangs eingehend und doch orientierend auf integralen Klang, durch den die Schönheiten immer wieder die Oberhand gewinnen über das so reich bemessene dunkle Wirrsal.
So überzeugend das unter Leitung von Hartmut Haenchen so schlank musizierte Amsterdamer "Rheingold" im letzten Jahr erschien, so plausibel kam nun die "Walküre" heraus. Die Holländer sprangen schon nach dem ersten Aufzug von ihren Sizten auf - und alles deutet darauf hin, daß dieser erste "Ring" in der niederländischen Hauptstadt auf seine Weise eine runde Sache wird.
Frieder Reininghaus
Tages Anzeiger (CH), 02. Februar 1998
Auf du und du mit den Walküren
Die akustische Balance ist bemerkenswert. Die Instrumente stets präsent, Sängerinnen und Sänger - oft vor dem Orchester agierend - klar und verständlich.
Mario Gerteis
Die Welt, 02. Februar 1998
Feuer über Himmel und Holz
Das Amsterdamer "Ring"-Team Pierre Audi, Hartmut Haenchen und George Tsypin setzt hier seine ebenso überraschende wie bestechende Neusicht an. ...
Haenchen gab als außerordentlich glückhafter Wagner-Dirigent dem Klang des Nederlands Philharmonisch Orkest einen stark anrührenden Zug ins Zarte, Naturhaft-Menschliche, hielt die Bewegung stets geschmeidig. Nicht ohne den dramatisch exponiertesten Stellen gehörige Sprengkraft zu verleihen.
Kläre Warnecke
The New York Times, 02. Februar 1998
Hartmut Haenchen the conductor takes advantage of them in this production of "Die Walküre". He is a dynamic stage figure, trembling with determination and the Netherlands Philharmonic responds to him with a vigorous performance.
Contained by a false ceiling over the stage, the orchestral sound is full and clear, and solos stand out with unusual prominence, especially the excellently played clarinet and English horn solos.
Paul Griffiths
Haagsche Courant, 02. Februar 1998
"Walküre": Ohren- und Augenschmaus
Wagner bei Haenchen imposant
Die zweite Phase von Wagners Tetralogie ist nun in Form von einer überwältigenden Produktion der "Walküre" realisiert worden. Nicht überwältigend durch ein Übermaß an szenischen Effekten, sondern durch die Neugestaltung der musikalischen und szenischen Komponenten. Diese Neugestaltung kann man mit dem Bayreuther "Ring" von Boulez/Chéreau vergleichen. Und das kommt durch Haenchens ungewöhnlich subtile, ebenso poetische wie dramatische Weise, wie er mit der Partitur umgeht.
Stimmen und Instrumente werden ein Ganzes; das kommt durch Haenchen und sein außergewöhnlich schön spielendes Orchester.
Jeder wurde am Ende der Premiere bejubelt, aber ganz besonders Hartmut Haenchen.
Aad van der Ven
Noordhollands Dagblad, 02. Februar 1998
Die Niederländische Philharmonie unter Leitung von Hartmut Haenchen begleitet nicht nur, sondern spielt auch eine eigene spirituelle Rolle. Der Orchesterklang klingt in dieser Aufstellung wunderschön.
Hans Visser
de Volkskrant, 02. Februar 1998
Haenchens Kraft liegt in der Unterstützung der Lyrik, in der Transparenz der Entwicklung.
Roland de Beer
NRC Handelsblad, 02. Februar 1998
Die imposante Vorstellung bietet intrigierendes Theater, mitreißendes Drama, glaubwürdige Personen, aufregende Musik, feuriges Spektakel im Walkürenritt und intensive Sangkunst.
Der Walkürenritt ist der Höhepunkt der Vorstellung, dank sei dem Dirigenten Hartmut Haenchen und dem spitzenmäßig spielenden Nederlands Philharmonisch Orkest.
In der Walküre gibt Haenchen dem deutschen Wagner sein volles expressives Gewicht, mit viel Lyrik und einem offenen und klaren Klangbild.
Kasper Jansen
Algemeen Dagblad, 02. Februar 1998
Das Nederlands Philharmonisch Orkest hatte unter Leitung Hartmut Haenchens die Hauptrolle und half den Sängern mit einer ausgezeichneten und expressiven Begleitung.
Doron Nagan
Het Parool, 02. Februar 1998
Die Musiker des Nederlands Philharmonisch Orkest spielten sehr gut und Dirigent Hartmut Haenchen, dirigierend aus der korrigierten Wagner-Edition, imponierte mit der Transparenz seines Vortrages, ziemlich schnellen Tempi und der Beherrschung der Dynamik, ohne das expressivo zu zerstören.
Erik Voermans
Trouw, 02. Februar 1998
Beeindruckende Walküre
Haenchen und Audi ideale Erzähler von Wagners Walküre
Der größte Beifall galt Hartmut Haenchen, der die vielen Teile der Erzählung unter einen gewaltigen Spannungsbogen setzte.
Haenchen und Audi entpuppten sich in dieser Walküre als Meistererzähler. Haenchen hatte Wagners Noten (auf der Basis seiner minutiös bearbeiteten Partitur) unverfälscht ihre Arbeit machen lassen. Bei der Begegnung von Siegmund mit seiner verlorenen Zwillingsschwester Sieglinde stellte er die Poesie in den Vordergrund und ließ die väterliche Liebe von Wotan zu Brünnhilde rührend erklingen.
Diese Götter- und Menschengeschichte wird ein goldener Ring.
Franz Straatman
De Telegraaf, 02. Februar 1998
Hartmut Haenchen erreicht mit seinem Nederlands Philharmonisch Orkest einen prägnanten Zusammenklang. Das ist eine große Leistung, da in den ungewöhnlichen akustischen Umständen, in denen das Orchester ein Teil des Bühnenbildes ist, die Klänge in alle Richtungen verfliegen.
Eddie Vetter
De Gelderlander, 02. Februar 1998
Tragische Spannung in "Die Walküre"
Hartmut Haenchen hat mit der Niederländischen Philharmonie sein Streben in die Tat umgesetzt, den italienischen Glanz und die Transparenz aus Wagners Werk zu holen. Wie sehr die mitreißende Interpretation des Orchesters begeisterte, zeigte sich in den vielen Vorhängen am Ende jeden Aktes.
Brabants Dagblad, 02. Februar 1998
Walküre wird mit standing ovations empfangen
Hartmut Haenchen dirigiert sein Nederlands Philharmonisch Orkest beweglich und geschmeidig.
Jo Sporck
Haarlems Dagblad, 02. Februar 1998
Emotionale Beziehungen in "Die Walküre" kunstvoll verarbeitet
Die Niederländische Philharmonie spielt unter Leitung von Hartmut Haenchen mehr als vortrefflich. Seine Interpretation von Wagner's Partitur ist intelligent und durchdacht und trotzdem kann er eine direkte Expressivität realisieren. Zurecht sind er und seine Musiker die Favoriten beim Publikum.
Rinus Groot
De Morgen, 02. Februar 1998
Wie eine selbständige Geschichte, also beinahe sinfonisch, läßt Hartmut Haenchen die Partitur erklingen. Wenig oder keine Schwülstigkeit. Der erste Akt klingt dadurch dramatisch aber nicht überspannt.
Stephan Moens