Opern

Trouw (NL), 11. November 2010
Vermorzelende opera
Haenchen en het fenomenale Nederlands Philharmonisch Orkest werden aan het slot […] terecht als grote triomfators onthaald. […] ‘Die Soldaten’ komt op precies het goede moment, en laat zich aanzien en -horen als een oorverdovende schreeuw richting de subsidieverstrekkers. Zonder hen is een productie als deze onmogelijk. Maar, zullen velen zich afvragen, moet je zo’n ingewikkeld, lastig en dus duur werk überhaupt wel willen uitvoeren? De vraag stellen is hem eigenlijk al beantwoorden. Natuurlijk moet je dat doen, omdat Zimmermann iets te melden heeft over de mensheid, over ons dus. […] Deze muziek vermorzelt alles wat zich binnen gehoorafstand bevindt. Als je oren door deze eerste minuten heenkomen, dan red je het de rest van de avond ook. Mooi is het niet, dat is hier een hopeloos ontoereikend en misplaatst begrip. Beangstigend indrukwekkend is een betere omschrijving. […] De opera is gebaseerd op het toneelstuk van Jakob Lenz uit 1775. […] Regisseur Willy Decker koos ervoor om dit verhaal zo eenvoudig mogelijk te vertellen. De beelden die hij ons in een schitterende kijkdoos – een soort poppenkast – voorschotelt zijn in hun duidelijke vormen en primaire kleuren omgekeerd evenredig met de complexiteit van de partituur. Alle soldaten zijn hier rood, en ze lijken allemaal op elkaar. Volgens Decker zit dé soldaat, symbool voor het verwoestende, in ons allemaal. Snel, alert en doeltreffend is deze enscenering, maar daarom niet minder spectaculair. Als aan het eind de tragedie onafwendbaar is, kantelt de hele kijkdoos, als een zinkende Titanic, naar rechts. Hierin op je benen blijven staan is een wonder. Als Haenchen hier schijnbaar simpel de partituur naar zijn einde slaat, klinken op geluidsband marcherende soldaten en gekrijs. Het is werkelijk ontroerend en adembenemend om mee te maken. Haenchen vindt trouwens ook schitterend de lyriek. In het duet tussen Marie en haar vader bijvoorbeeld, of in het terzet van Maria, haar zus en gravin de la Roche dat hier de contouren van het fameuze trio uit ‘Der Rosenkavalier’ krijgt. Onuitvoerbaar, onzingbaar was een tijdlang het oordeel over dit werk. Claudia Barainsky (Marie), bewijst wederom het tegendeel, evenals de haar omringende zangers van wie verder vooral Tom Randle (Desportes), Helen Field (gravin), en Michael Kraus (Stolzius) zich onderscheiden. Maar ‘Die Soldaten’ is bovenal een groepssucces met Haenchen als eminente maarschalk.’
Peter van der Lint